Nguyên nhân của thất bại dịch thuật và những chiến lược ngăn chặn (P.2)

2. Không nhận thức được những khác biệt văn hóa

Dịch thuật không chỉ diễn ra trong nội bộ ngôn ngữ mà còn diễn ra ở phương diện liên ngôn ngữ. Việc những nền văn hóa khác biệt đứng đằng sau những ngôn ngữ khác biệt là một chuyện hết sức tự nhiên. Nếu không có ý thức nhận biết cũng như kiến thức văn hóa phù hợp, thất bại giao tiếp là điều không có gì đáng ngạc nhiên. Sau đây là những ví dụ kinh điển trong ngành dịch thuật rất thường được trích dẫn.

Trong một buổi gặp gỡ ngoại giao thời xưa, một sứ giả nước ngoài khen vợ của một ông quan Trung Quốc như sau: “Ngài có một cô vợ rất đẹp.” Vị quan trả lời bằng câu mà người Trung Quốc vẫn hay dùng khi nhận được lời khen “nali, nali ” (đâu có, đâu có). Phiên dịch viên khi đó đã dịch nghĩa đen của câu này là “Ở đâu? Ở đâu?” Bị bất ngờ, viên sứ giả suy nghĩ rất kỹ rồi nói: “Cô ấy đẹp ở khắp mọi nơi!”  Ngày nay rất ít người gây ra một lỗi sai như vậy trừ phi họ không mấy khi đi đây đi đó và biết rất ít về những phép tắc lịch sự trong giao tiếp của người phương Tây.

Một ông quan khác thì lại là một người nóng tính. Khi không đồng ý với người khác, ông ta sẽ dùng một từ khá thô lỗ là “fangpi”, nghĩa là nhảm nhí. Khi phiên dịch viên dịch nghĩa đen của từ đó ra thành “Ai ‘thả bom’ vậy?”, viên sứ giả ngoại quốc bối rối trả lời, “Ơ, không phải tôi.”  Dù có bỏ qua được sai lầm dịch từng từ một, thì trong bối cảnh trang trọng như vậy, không thể nói vào mặt viên sứ giả là ông ta “nhảm nhí” được. Thay vào đó, tôi nghĩ nên giảm nhẹ câu nói còn “Tôi không đồng ý với ông ở điểm đó.” Hay “Như thế là quá đáng với chúng tôi. Chúng tôi không thể chấp nhận điều đó.”

Văn hóa không phải là yếu tố có thể dễ dàng xác định, và cũng không có sự đồng thuận giữa các học giả, triết gia và chính trị gia (cũng như tất cả chúng ta) về việc khái niệm văn hóa bao gồm những gì.. Văn hóa có nghĩa là tất cả mọi thứ. Văn hóa có thể có nghĩa là nghệ thuật nói chung: mỹ thuật, âm nhạc, văn học và các hoạt động trí tuệ; kiến thức và sự tinh tế: sự giác ngộ và sự tinh tế có được thông qua giáo dục và tiếp xúc với nghệ thuật;niềm tin chung về giá trị của một nhóm người:niềm tin, phong tục, thực hành và các hành vi xã hội của một quốc gia hoặc cá nhân cụ thể; những thái độ chung:một tập hợp những thái độ cụ thể làm nên đặc trưng của một nhóm người (Từ điển tiếng Anh Encarta , năm 2004)

Chúng ta tiếp nhận văn hóa, và đó là đặc điểm quan trọng nhất của văn hóa. Văn hóa dựa trên năng lực độc nhất vô nhị của con người trong việc phân loại các trải nghiệm, mã hóa những phân loại đó thành biểu tượng và truyền dạy những sự trừu tượng đó cho người khác. Văn hóa thường được tiếp nhận qua hội nhập văn hóa, quá trình mà qua đó thế hệ trước tạo ra và bắt buộc thế hệ sau phải tiếp nối lối sống đã được tạo dựng; do đó, văn hóa được khắc sâu vào lối sống của một cá nhân. Rất khó định lượng văn hóa, bởi nó thường xuyên tồn tại ở cấp độ vô thức, hoặc ít nhất là phổ biến đến mức không thường xuất hiện trong suy nghĩ hàng ngày. Yếu tố này đã ăn sâu bám rễ trong tâm thức của chúng ta và là nguyên nhân chính của những vấn đề trong giao tiếp. Những người thuộc một nền văn hóa bất kỳ thường có xu hướng coi nền văn hóa đó là phù hợp nhất và từ chối chấp nhận một nền văn hóa khác, nếu không phải là tỏ thái độ thù địch.  Là những thành phần trung gian, dịch giả sẽ luôn phải thích ứng để làm cầu nối bắc qua những khoảng cách khác biệt đó, từ đó bảo đảm giao tiếp được thông suốt.

DỊCH TIẾNG là một trong số những nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật hàng đầu tại Hà Nội. Ngoài ra, công ty còn cung cấp dịch vụ dịch thuật đối với hơn 20 loại ngôn ngữ khác nhau. Công ty Dịch Tiếng đáp ứng nhu cầu dịch thuật tài liệu kỹ thuật, pháp lý, học thuật, y học và marketing, cùng nhiều loại tài liệu khác. Quý khách hàng vui lòng tham khảo thêm thông tin trên website http://www.dichthuattieng.com.vn/ hoặc liên hệ hotline +84 934 425 988.