Dịch những tiếng chửi thề

Trong khi làm việc, dịch giả thường phải quyết định sẽ dịch một cụm từ cụ thể theo nghĩa đen hay dùng một cụm từ tương tự trong ngôn ngữ đích, nhất là khi làm việc với hai loại cụm từ sau đây: thành ngữ (cụm từ cố định) và từ chửi thề.

Những từ chửi thề, cùng với từ lóng, là một trong số những bộ phận sống động và đầy màu sắc nhất của ngôn ngữ. Mặc dù chúng nhìn chung không được khuyến khích sử dụng trong các văn bản học thuật, kinh doanh hay pháp lý, nhưng chúng vẫn là một phần quan trọng trong lời nói và giao tiếp thường ngày. Bạn có thể thấy những từ này rải khắp những cuốn sách, lời thoại phim ảnh, và mọi thứ có thể (và thường được) dịch ra.

Từ chửi thề và thành ngữ cơ bản phục vụ mục đích giống nhau, đóng vai trò như những phương tiện giúp thể hiện bản thân, vì thế cũng dễ hiểu khi việc dịch thuật hai nhóm từ này cũng có thể được tiếp cận theo cách tương tự nhau. Do bản chất phụ thuộc vào ngữ cảnh cũng như cách sử dụng đa dạng, những từ ngữ này thường gây khó khăn nhất trong công tác dịch thuật.

Tương tự như thành ngữ, có ba cách chính để dịch một từ chửi thề:

Tìm tương đương của từ đó trong ngôn ngữ mục tiêu
Đây là phương pháp hiệu quả nhất nhưng không thể được sử dụng thường xuyên, bởi từ chửi thề thường phái sinh từ văn hóa và thường không có bản dịch chính xác hoàn toàn.

Diễn đạt lại từ đó
Điều này về cơ bản có nghĩa là tránh các từ chửi thề và diễn đạt lại ý của những từ ngữ xung quanh nó. Cách này thường không hiệu quả lắm nếu muốn giữ nguyên sắc thái ý nghĩa của bản gốc.

Dịch nghĩa đen của từ
Đây là cách tệ nhất và cũng nên tránh hết mức có thể. Ví dụ, bản dịch nghĩa đen của từ “bitch” sẽ là “chó cái”. Bản dịch này không hoàn toàn chính xác và cũng không thực sự trung thành với bản gốc.

Theo nhiều dịch giả, khi có thể, tốt nhất là nên áp dụng cách thứ nhất, bởi nó đảm bảo bản dịch sẽ trung thành với bản gốc.

Tuy nhiên, có một số vấn đề khác có thể chen vào quá trình dịch, và khiến cho việc dịch những tiếng chửi thề khó hơn. Người dịch phải đối phó với sự kiểm duyệt, và đôi khi phải lựa chọn giữa việc dịch văn bản như cách nó được viết ra, hoặc điều chỉnh để phản ánh mô hình phát ngôn trong ngôn ngữ đích.

Dịch giả nhìn chung đồng ý rằng việc bỏ qua những từ ngữ cụ thể vì lý do đạo đức là không đúng. Bản thân văn bản không nhắm đến họ (nên họ không cần cảm thấy bị xúc phạm vì ngôn ngữ trong văn bản) và việc đưa ra một bản dịch trung thành là có lợi nhất với họ.

Tuy nhiên, khi việc sử dụng từ chửi thề ảnh hưởng đến dòng chảy trơn tru của bản dịch, hoặc khi một văn bản được viết bằng tiếng Tây Ban Nha hay tiếng Anh – hai ngôn ngữ rất hay sử dụng từ chửi thề để thể hiện cảm xúc – được dịch sang tiếng Nhật, một ngôn ngữ ít khi dùng những từ ngữ này, đôi khi sẽ tốt hơn nếu bỏ qua các từ chửi thề để bảo vệ mục đích và hiệu quả tác động của bản gốc.

Điều này đương nhiên diễn ra theo cả hai chiều. Một dịch giả tiếng Nhật-Tây Ban Nha từng nói rằng đôi khi ông thấy mình phải thêm những từ chửi thề không có trong bản gốc vào bản dịch tiếng Tây Ban Nha để truyền tải đúng sắc thái mà bản gốc tiếng Nhật muốn thể hiện.

Vậy có thể rút ra kết luận gì ở đây? Dịch những từ chửi thề rất khó, nhưng không phải không thể, nhất là khi bạn đã nắm vững cả ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ đích.

Và khi bạn phải làm việc với mảng từ vựng này, tốt nhất là vẫn nên giữ chúng trong bản dịch hoàn chỉnh của bạn, dù là dưới dạng từ hay cụm từ tương đương hoặc diễn đạt lại ý nghĩa. Hãy nhớ là đôi khi những từ chửi thề sẽ gây phản cảm, nhưng bạn chỉ là người đưa tin ở đây, và chúng rõ ràng là không nhắm vào bạn.

DỊCH SỐ là một trong số những nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật hàng đầu tại Hà Nội. Ngoài ra, công ty còn cung cấp dịch vụ dịch thuật đối với hơn 20 loại ngôn ngữ khác nhau. Công ty Dịch Số đáp ứng nhu cầu dịch thuật tài liệu kỹ thuật, pháp lý, học thuật, y học và marketing, cùng nhiều loại tài liệu khác. Quý khách hàng vui lòng tham khảo thêm thông tin trên website http://www.dichso.com/ hoặc liên hệ hotline +84 934 425 988.