Xử lý từ viết tắt trong dịch thuật (P2)

Xử lý từ viết tắt trong dịch thuật (P2)

Trong phần 1, chúng tôi đã giới thiệu chi tiết về sự hình thành và các dạng từ viết tắt. Phần này sẽ tập trung vào các chiến lược dịch thuật từ viết tắt mà dịch giả có thể áp dụng trong công việc.

Dịch thuật từ viết tắt

Hình thức dịch thuật này có thể được xem như là tái tạo lại từ viết tắt từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Trong hầu hết trường hợp, thứ tự của các chữ cái đầu thay đổi do sự khác biệt về cáu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ có liên quan; ví dụ: UNO (tiếng Anh) thành ONU (tiếng Pháp). Đôi khi, những chữ cái đầu tên viết tắt cũng bị thay thế hoàn toàn: ISP (Internet Service Provider – nhà cung cấp dịch vụ Internet) – FAT (Fournisseur d’accès à l’internet). Trong các trường hợp khác, chúng được tái tạo lại thành từ đầy đủ: WIA (Wounded in Action – bị thương khi đang làm nhiệm vụ): les blessés de guerre. Một số từ khác lại chỉ đơn giản được đưa vào ngôn ngữ đích như những từ viết tắt vay vượn, ví dụ như laser.

Từ viết tắt được phân loại thành 3 nhóm: A. Từ viết tắt vay mượn, B. Từ viết tắt tráo thứ tự chữ cái, và C. Từ viết tắt thay thế chữ cái đầu.

Từ viết tắt vay mượn

Đây là những từ viết tắt giống hệt nhau trong cả hai ngôn ngữ: Tiếng Anh và tiếng Pháp. Trường hợp này xảy ra với cùng lý do làm xuất hiện từ vay mượn nói chung.

Các vấn đề về từ mượn có thể được giải thích bằng một trong các kỹ thuật dịch thuật. Từ mượn thường xuất hiện từ tiếp xúc ngôn ngữ giữa nhiều cộng đồng ngôn ngữ khác nhau. Lý do có thể là do chiến tranh, thuộc địa hóa, thương mại v…v… hoặc nhu cầu duy trì tính nguyên bản hay sắc thái địa phương của văn bản ngôn ngữ gốc trong văn bản ngôn ngữ đích, hoặc đơn giản chỉ vì lý do văn phong. Và đôi khi, từ mượn là kết quả của việc một nền văn hóa yếu hơn bị gộp vào với một nền văn hóa mạnh hơn. Đây là trường hợp của hầu hết các từ viết tắt trong lĩnh vực Công nghệ thông tin hiện đại. Đó là lý do tại sao trong tiếng Pháp chúng ta có các từ viết tắt như CDROM, DVD, FTP (File Transfer Protocol – giao thức truyền tập tin), email, v…v…

Từ viết tắt tráo thứ tự chữ cái

Một số từ viết tắt có các chữ cái giống nhau ở cả tiếng Anh và tiếng Pháp, nhưng khác nhau về thứ tự. Ví dụ chúng ta có AIDS: SIDA, AU: UA, NGO: ONG, vv Có thể giải thích sự tráo chữ cái này bằng kỹ thuật dịch thuật gọi là chuyển đổi từ loại, liên quan đến việc thay thế một đơn vị ngữ pháp hoặc từ loại bằng một đơn vị khác. Điều này là tất yếu bởi cấu trúc ngữ pháp giữa các ngôn ngữ là không giống nhau. Sự khác biệt này đặc biệt được nhấn mạnh ở vị trí của tính từ trong tiếng Anh và tiếng Pháp. Trong tiếng Anh, tính từ xác định phẩm chất luôn đứng trước danh từ, nhưng trong tiếng Pháp thì ngược lại, trừ một số ít trường hợp. Điều đó giải thích vì sao chúng ta có các từ viết tắt sau:

Tiếng Anh- Tiếng Pháp

AU (African [tính từ] Union [danh từ]) — UA (Union [danh từ] Africaine [tính tử])

IMF (International [tính từ] Monetary [tính từ] Funds [danh từ]) — FMI (Fond [danh từ] monétaire [tính từ] international [tính từ])

Từ các ví dụ trên, cần lưu ý rằng những từ liên quan trong cả hai ngôn ngữ là tương tự, và giải thích vì sao hiện tượng chữ cái đầu giống nhau xảy ra trong bản dịch từ viết tắt. Mặt khác, các quy tắc ngữ pháp của hai ngôn ngữ đã dẫn đến sự khác biệt về thứ tự giữa danh từ và tính từ.

Từ viết tắt bằng cách thay thế chữ cái đầu

Trong nhóm thứ ba này, các từ viết tắt có các chữ cái đầu hoàn toàn khác nhau, vì sự tương đương giữa các từ được viết tắt chữ cái đầu không giống nhau giữa các ngôn ngữ. Ở cấp độ này, chúng ta có các từ viết tắt như ILO (International Labour Orgnization – Tổ chức Lao động Quốc tế) trở thành OIT (Organisation intenational du travail); WHO (World Health organization – Tổ chức Y tế Thế giới) trở thành OMS (Organisation mondiale de la santé); UFO (Unidentified Flying Object – Vật thể bay không xác định) trở thành OVNI (Objet volant non identifié) v..v…

Cần lưu ý là vì nhiều lý do, một số từ viết tắt dạng này được chuyển thành từ nguyên vẹn sang một ngôn ngữ khác, ví dụ như POW (Prisoners of War – tù nhân chiến tranh) làles prisonniers de guerre. Trong tiếng Pháp, bạn luôn thấy từ TGV (Train à grande vitesse) trong khi trong tiếng Anh từ này chỉ được dịch đơn giản là   high speed train (tàu cao tốc). Và SVP (s’il vous plait) trong tiếng Anh chỉ đơn giản là  please (làm ơn).

Tất nhiên, thông thạo các quy tắc và kỹ thuật nêu trên không chỉ giúp kiểm soát các vấn đề về từ viết tắt, mà hiểu biết về chúng còn trợ giúp rất nhiều cho dịch giả. Các vấn đề còn lại có thể được giải quyết bằng cách tham khảo các công cụ dịch thuật cần thiết, như từ điển, bảng từ vựng hay từ điển trực tuyến, v..v… Trên tất cả, người dịch cần có kiến thức nền sâu rộng về văn hóa.


DỊCH SỐ sẵn sàng đáp ứng nhu cầu dịch thuật công chứng nhiều thứ tiếng (Anh, Pháp, Trung, Nhật, Đức, Hàn và nhiều ngôn ngữ khác) chất lượng cao với giá cạnh tranh. Quý khách hàng vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline +84 934 425 988. Tham khảo thêm thông tin tại website: http://www.dichso.com/

 

Share this post

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *